Det er så altfor mykje styr og stress i førjulstida, og eg strevar for ikkje å bli riven med av det. Eg har berre lyst til å gle meg til jul.
Gle meg til det lyspunktet som den representerer i den mørke vinteren, vona på gode dagar med familien og at alle skal ha det bra.
Eg prøver å la gode minne frå barndommen si førjulstid blanda seg med livet mitt her og no. Mat inneber mange konkrete minne, både reint visuelt, men også i form av lukt og smak. I min barndom hadde me aldri høyrt om panna cotta og fløytepudding den gongen var ein ekstra fin fiskepudding. Men eple visste me om. Kvar haust bestilte pappa eple frå Hardanger til jul, minst to kassar, ein med gul Gravenstein og ein med raud Torstein. Dei sto i kjellaren heile førjulstida og spreidde godlukt og forventning.
I mange år no har førjulstida mi vore prega av Henjatunet og å gje gjestene i Gardsrestauranten gode matopplevingar. Me har vore opptekne av å servera mat som er knytt opp til førjulstida, men ikkje tradisjonell julemat, den vil me venta med til jul. Dei siste åra har me servert ein like god som enkel førjulsdessert. Dette er nettopp ein panna cotta, eller altså fløytepudding som me vel å kalla den, saman med ein pure av eple, enten Aroma eller Gravenstein. Desse eplesortane er nemlig ikkje berre aktuelle på hausten, dei toler også lagring, så lenge dei ikkje blir utsette for frost. På denne måten kan me både fram mot jul og gjerne også etter jul, nyta lokal fersk frukt frå Sogn.
Det finst mange oppskrifter på panna cotta, som er italiensk og betyr kokt fløyte. Eg hugsar ikkje lenger kor eg har fått denne oppskrifta frå, men den inneheld berre fem ting; fløyte, sukker, sitron og vanilje, og så må me ha gelatin for at den skal stivna til ein pudding. Sjølvsagt kan andre smakar brukast, men denne varianten utgjer ein optimal kombinasjon med den friske, reine eplesmaken, som me får fram med å mosa friske, ubehandla eple.
Fløytepudding
Til 10 porsjonar
- 10 dl kremfløyte
- 120 g sukker
- 2 sitroner, helst økologiske
- 1 vaniljestang eller 1/2 ts vaniljepulver eller 2 ts ekte vaniljesukker
- 5 plater gelatin
- Legg gelatinplatene i kaldt vatn i 5-10 minutt. Vask sitronene godt og riv skallet fint. Varm forsiktig opp fløyte, sukker og vanilje og la det trekkje nokre minuttar på kokepunktet. Tilset den bløytte gelatinen og sitronskallet. Trekk kjelen av plata, la gelatinen smelte og sitronskalet trekkje med nokre minutt uten koking. Sil og fordel i porsjonsformer eller ei større skål. Avkjøl og la desserten stå 4-5 timar eller over natta i kjøleskap.
Eplepurè
Til 10 porsjonar
- ca 2 dl sukkerlake
- 1 kg Gravenstein eller Aroma
- 1 ts askorbinsyre
- Lag sukkerlake av 3 dl vatn og 400 g sukker, avkjøl.
- Skrell epla og skjer i bitar. Kjør til pure med sukkerlake og askorbinsyre. Start med akkurat nok sukkerlake til at du får eplebitane moste. Så tilset du meir eple og lake etter smak.
Tips 1: Her er konsistensen på pureen avhengig av eplesort og kor lenge dei er lagra. Til denne desserten vil me ha ein fyldig, fin mos. Eg pleier derfor å ha oppi meir eple, fram til eg er nøgd med både smak og konsistens. Søtt nok blir det uansett.
Tips 2: Askorbinsyre er C- vitamin i pulverform, som du kan kjøpa på apoteket. Den har ingenting å sei for smaken, men hindrar at frukta mørknar på grunn av oksydering. Det er òg ulikt kor mykje dei ulike eplesortane blir brune. Hvis du lagar purèen rett før servering, kan du fint droppe askorbinsyra.
Tips 3: Mange av førjulstida og jula sine søte freistingar er utfordrande for personar med allergiar og intoleransar. Denne desserten passar godt både for dei med glutenintoleranse og dei som er allergiske mot egg.
Dersom du vil finne fleire gode førjulstips knytt til mat og vin, kan du gå inn på Druefin sin julekalender.
Gardskjøkkenet 